Εισαγωγή
Το ελληνικό φορολογικό σύστημα έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των δημοσιονομικών προκλήσεων και των απαιτήσεων εκσυγχρονισμού. Παραμένει, ωστόσο, ένα πολύπλοκο σύστημα που απαιτεί προσεκτική κατανόηση τόσο από φυσικά πρόσωπα όσο και από επιχειρήσεις.
Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων
Η φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων στην Ελλάδα είναι προοδευτική, με κλιμακούμενους συντελεστές ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος. Συγκεκριμένα:
0-10.000€: 9%
10.001-20.000€: 22%
20.001-30.000€: 28%
30.001-40.000€: 36%
40.001€ και άνω: 44%
Οι μισθωτοί και συνταξιούχοι δικαιούνται μειώσεις φόρου, οι οποίες κυμαίνονται ανάλογα με το εισόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων μελών. Για εισοδήματα έως 12.000 ευρώ, η έκπτωση φόρου ανέρχεται σε 777 ευρώ για φορολογούμενους χωρίς παιδιά, αυξανόμενη για οικογένειες με παιδιά.
Επιπλέον, επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ, με συντελεστές που κυμαίνονται από 2,2% έως 10% ανάλογα με το εισόδημα, αν και αυτή έχει ανασταλεί προσωρινά για συγκεκριμένες κατηγορίες εισοδημάτων.
Φορολογία Επιχειρήσεων
Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων με ενιαίο συντελεστή 22%. Οι συντελεστές αυτοί έχουν μειωθεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια ως μέρος των προσπαθειών για τόνωση της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων.
Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται επίσης να καταβάλλουν προκαταβολή φόρου 80% για το επόμενο οικονομικό έτος, βάσει των κερδών του τρέχοντος έτους, αν και αυτό το ποσοστό μπορεί να μεταβληθεί ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες.
Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες ισχύει ένα σύστημα προοδευτικής φορολόγησης παρόμοιο με αυτό των φυσικών προσώπων, αλλά με διαφορετικούς συντελεστές.
Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ)
Ο ΦΠΑ αποτελεί σημαντική πηγή φορολογικών εσόδων για το ελληνικό κράτος. Οι ισχύοντες συντελεστές είναι:
Κανονικός συντελεστής: 24% (εφαρμόζεται στα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες)
Μειωμένος συντελεστής: 13% (τρόφιμα, φαρμακευτικά προϊόντα, ξενοδοχειακές υπηρεσίες κ.ά.)
Υπερμειωμένος συντελεστής: 6% (βιβλία, εφημερίδες, θέατρο κ.ά.)
Σε ορισμένες νησιωτικές περιοχές ισχύουν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ κατά 30% (17%, 9% και 4% αντίστοιχα), ως μέτρο στήριξης των τοπικών οικονομιών.
Φορολογία Ακίνητης Περιουσίας
Ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) επιβάλλεται σε όλα τα ακίνητα που βρίσκονται στην Ελλάδα. Υπολογίζεται με βάση διάφορους παράγοντες όπως:
Η τιμή ζώνης της περιοχής
Το μέγεθος του ακινήτου
Η παλαιότητα του κτιρίου
Ο όροφος (για διαμερίσματα)
Η χρήση του ακινήτου
Από το 2019, ο ΕΝΦΙΑ έχει μειωθεί σταδιακά για όλες τις κατηγορίες ακινήτων, με μεγαλύτερες μειώσεις για ιδιοκτήτες με χαμηλότερη αξία ακίνητης περιουσίας.
Φόροι Κληρονομιάς και Δωρεών
Οι φόροι κληρονομιάς και δωρεών υπολογίζονται με βάση την αξία των περιουσιακών στοιχείων και τη σχέση του κληρονόμου/δωρεοδόχου με τον διαθέτη/δωρητή. Οι συντελεστές κυμαίνονται:
Κατηγορία Α (σύζυγοι, παιδιά, γονείς): 1% έως 10%
Κατηγορία Β (αδέλφια, παππούδες, εγγόνια): 5% έως 20%
Κατηγορία Γ (άλλοι συγγενείς και τρίτοι): 10% έως 40%
Υπάρχουν απαλλαγές πρώτης κατοικίας ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του δικαιούχου.
Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Φορολογική Διοίκηση
Τα τελευταία χρόνια, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) έχει προχωρήσει σε σημαντική ψηφιοποίηση των φορολογικών διαδικασιών. Το σύστημα TAXISnet επιτρέπει την ηλεκτρονική υποβολή δηλώσεων και πληρωμή φόρων, ενώ η εφαρμογή myAADE παρέχει πρόσβαση σε όλες τις φορολογικές υπηρεσίες μέσω κινητών συσκευών.
Παράλληλα, έχει εισαχθεί το σύστημα ηλεκτρονικών βιβλίων myDATA (my Digital Accounting and Tax Application), που αποσκοπεί στην ψηφιοποίηση των λογιστικών και φορολογικών διαδικασιών των επιχειρήσεων και στον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Προκλήσεις και Μελλοντικές Τάσεις
Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, το ελληνικό φορολογικό σύστημα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις:
Φοροδιαφυγή και παραοικονομία: Παραμένει σημαντικό πρόβλημα, παρά τις εντατικές προσπάθειες περιορισμού της.
Υψηλή φορολογική επιβάρυνση: Συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, η φορολογική επιβάρυνση παραμένει υψηλή, ιδιαίτερα για τη μεσαία τάξη.
Γραφειοκρατία: Παρά την ψηφιοποίηση, παραμένουν περίπλοκες διαδικασίες που αποθαρρύνουν επενδύσεις.
Η κυβερνητική φορολογική πολιτική κινείται προς τις εξής κατευθύνσεις:
Περαιτέρω μείωση της φορολογίας εισοδήματος και των ασφαλιστικών εισφορών
Ενίσχυση των φορολογικών κινήτρων για επενδύσεις, ιδιαίτερα σε καινοτόμους τομείς
Περαιτέρω ψηφιοποίηση των φορολογικών διαδικασιών
Εντατικοποίηση των ελέγχων για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής
Συμπεράσματα
Το φορολογικό σύστημα της Ελλάδας βρίσκεται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού και εξορθολογισμού. Παρά τις βελτιώσεις, παραμένει πολύπλοκο και απαιτεί συνεχή ενημέρωση από πολίτες και επιχειρήσεις.
Η επιτυχής μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος αποτελεί κλειδί για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, την προσέλκυση επενδύσεων και τη διασφάλιση κοινωνικής δικαιοσύνης. Η εξισορρόπηση μεταξύ της ανάγκης για φορολογικά έσοδα και της δημιουργίας ενός φιλικού περιβάλλοντος για επιχειρηματικότητα παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση για τους διαμορφωτές της φορολογικής πολιτικής στην Ελλάδα.
